Podcast
Ακούστε το σε podcast (AI)
ΕΝ ΑΡΧΗ: FORZA SYLVIO!
Η αρχή έγινε πριν 30 χρόνια. O Ιταλικός λαός απηυδισμένος από την αέναη πολιτική κρίση, τη χρόνια κυβερνητική αστάθεια και αναποτελεσματικότητα και τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα διαφθοράς και φημολογούμενης σχέσης εξουσίας-Μαφίας, αποφάσισε να γυρίσει σελίδα, εκλέγοντας στο αξίωμα του πρωθυπουργού όχι έναν παραδοσιακό πολιτικό, αλλά έναν πλουμιστό, πληθωρικό μεγιστάνα των media («καναλάρχη», σε άπταιστα νεοελληνικά των ‘90ς), το Σύλβιο Μπερλουσκόνι. Η συνταγή του «Καβαλιέρε» ήταν σχετικά απλή στη σύλληψη και λίαν αποτελεσματική στην εφαρμογή: έμφαση στην εικόνα, στο «φαίνεσθε», υπεροπλία στα ΜΜΕ (που σχεδόν μονοπωλιακά διαμόρφωναν την κοινή γνώμη στην προ- ίντερνετ εποχή, το μακρινό 1994) και άφθονη προπαγάνδα μέσω αυτών, με έντονες δόσεις λαϊκισμού και δημαγωγίας και μικρή σημασία στην ουσία και την αλήθεια.
Το εγχείρημα αυτού του πρώτου «μετα- πολιτικού» πειράματος πέτυχε απόλυτα, αφού μεταξύ 1994 (έτος ίδρυσης του «Forza Italia») και του 2011 (τελευταίου έτους διακυβέρνησής του) ο Μπερλουσκόνι παρέμεινε αθροιστικά στην εξουσία πάνω από τα μισά (9 από τα 17) χρόνια.
(ANTI-) SOCIAL MEDIA
Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι (και Tera- bites στα διαδίκτυα). Η έλευση των ΜΚΔ κάπου στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του νέου αιώνα και η εκτόξευση του βαθμού επιρροής τους επί της κοινής γνώμης άλλαξαν δια παντός τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού. Στις μέρες μας τα άλλοτε κραταιά, παραδοσιακά ΜΜΕ έχουν παραγκωνισθεί από τα ΜΚΔ, που πλέον κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στη διαμόρφωση καταναλωτικών συνηθειών και, σε ό,τι αφορά την πολιτική «αγορά», ψηφοφόρων.
Και ενώ θεωρητικά αυτό το γιγάντωμα των ελεύθερης πρόσβασης, κοινόχρηστων ΜΚΔ, όπου ο καθένας μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα και αδιαμεσολάβητα, θα έπρεπε να αυξήσει την ελευθερία λόγου και τη διάχυση της γνώσης και της πληροφορίας, στην πραγματικότητα συνέβη το ακριβώς αντίθετο: ψίθυροι του παραλόγου, του ανορθολογισμού και του περιθωρίου βρήκαν νέο βήμα έκφρασης και πλατφόρμα συντονισμού ώστε να δυναμώσουν σε φωνές, κραυγές και εντέλει ιαχές νίκης.
Η παλαβομάρα του κάθε περίεργου ή/ και παράφρονα έπαψε να αντιμετωπίζεται ως τέτοια άπαξ και «επιβεβαιωθεί» από μια άλλη, αντίστοιχα παράλογη ανάρτηση (τύπου «δείτε το πριν το κατεβάσουν!»), ενίοτε του από έτερο λογαριασμό του ιδίου παλαβού: «ιδού, δεν είμαι ο μόνος που ισχυρίζεται πως η γη είναι επίπεδη, το λέει και ο Καθηγητής Τάδε από το Πανεπιστήμιο Δείνα» (που μέχρι να αποδειχθεί ότι ο καθηγητής Τάδε είναι στην πραγματικότητα ανύπαρκτος και το πανεπιστήμιο Δείνα αποκύημα φαντασίας, η ζημιά έχει ήδη γίνει, αφού μιλιούνια αγλαών έχουν προλάβει να ταυτιστούν με την ορθότητα της επίπεδης γης/ αντιεμβολιασμού/ οποιαδήποτε παλαβομάρα, αναπαράγοντάς την).
TRUMP ΙΙ: ΤΟ COME-(ΠΟΛΥ) BACK
Ενδιάμεσα επεισόδια αυτού του σίριαλ ανορθολογισμού και «μετα- πολιτικής» εκλογικής συμπεριφοράς υπήρξαν το Brexit στη Βρετανία, το δικό μας δημοψήφισμα του ’15, τα 5 αστέρια του Π. Γκρίλο (πάλι) στην Ιταλία και η πρώτη εκλογή Τραμπ το 2016, ενώ τελευταίο επεισόδιο αυτού του καπρίτσιου της Ιστορίας, του εκφυλισμού της πολιτικής και της υποχώρησης της ουσίας έναντι της εικόνας και του συνετού έναντι του θορυβώδους αποτελεί η πρόσφατη επανεκλογή Τραμπ.
Αν η πρώτη του θητεία είχε μια δόση συστολής, αυτογνωσίας (της ανεπάρκειας) και (ελέω αυτοσυντήρησης) μετριοπάθειας από πλευράς του πορτοκαλί (!) επόμενου ενοίκου του Λ. Οίκου, η δεύτερη φορά καταρρίπτει κάθε έννοια δικλείδων ασφαλείας (“check and balances”). Η απόλυτη πλειοψηφία σε λαϊκή ψήφο, Βουλή, Κογκρέσο και Ανώτατο Δικαστήριο και φυσικά η θριαμβευτική επανεκλογή του λειτουργούν κατ’ ουσία σαν συγχωροχάρτι για όλες τις ατασθαλίες και (παρ-) ανομίες του τέως/ μέλλοντα Προέδρου των ΗΠΑ, καθιστώντας τον πλέον αρκούντως αλαζόνα ώστε να διορίσει υπ. Εσωτερικών μια (καθ’ ομολογίαν) δολοφόνο σκύλων, υπ. Αμύνης έναν τηλεπαρουσιαστή με διάσπαρτα φιλοπόλεμα τατού και υπ. Υγείας ένα μαχητικό αντιεμβολιαστή.
Πόσο καλά μπορεί να πάει αυτό;
ΤΙΣ ΠΤΑΊΕΙ;
Το μείζον ερώτημα που ανακύπτει, βέβαια, είναι τί είναι αυτό που ωθεί τα θεωρητικά μορφωμένα εκλογικά σώματα του δυτικού ημισφαιρίου σε τέτοιες ανορθολογικές επιλογές. Αυτονόητα η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί σε ένα άρθρο, όμως πρέπει κάπως να γίνει η αρχή. Όσο και αν φαίνεται οξύμωρο, σε πρώτο επίπεδο οι επιλογές αυτές οφείλονται σε ένα περίεργο κράμα απογοήτευσης και εφησυχασμού από μέρους ενός μεγάλου τμήματος των πολιτών του ανεπτυγμένου κόσμου.
Απογοήτευση που το υποτιθέμενο «τέλος της Ιστορίας», με την πολυαναμενόμενη αειφόρο, εγγυημένη, παντοτινή ανάπτυξη, που θα ερχότανε αυτομάτως και θα περιλάμβανε την πλειοψηφία του πληθυσμού δεν αποδεικνύεται ούτε νομοτελειακή, ούτε οικουμενική. Η μεγάλη παγκόσμια Κρίση του 2008, η πανδημία και η ενεργειακή Κρίση μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς και λοιποί παγκόσμιοι κλυδωνισμοί έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών έναντι της άρχουσας πολιτικής ελίτ, όπως ακριβώς συνέβη το 1994 στην Ιταλία. Με την πτώση του τείχους το 1989 και την (ουσιαστική) άρση των μείζονων ιδεολογικοπολιτικών διαφορών του 20ου αιώνα, η δυσαρέσκεια αυτή αντί να διοχετεύεται σε πολιτικούς φορείς αντίπαλων ιδεολογιών, εκτονώνεται σε (συνήθως μεσσιανικού τύπου, ενίοτε εσχατολογικά και σχεδόν πάντα) ανορθολογικά σχήματα της «μετα- πολιτικής», της υστερίας, του παραλόγου.
Εφησυχασμός προκύπτει από την αντίληψη του πολίτη ότι η ψήφος του σήμερα δεν κρίνει κάτι μείζον, όπως το αν θα ζει σε μια αμιγώς κρατική ή ελεύθερη οικονομία, αν θα ανήκει στο δυτικό ή το ανατολικό ημισφαίριο, αν τα παιδιά του θα έχουν πρόσβαση σε δημόσια εκπαίδευση ή όχι. Οι διαφορές μεταξύ των «συστημικών κομμάτων» έγκεινται πλέον στις αποχρώσεις της εκάστοτε πολιτικής, στις ποσοστώσεις του μείγματος πολιτικών και όχι στη συνολική κοσμοθεωρία του εκάστοτε κόμματος. Έτσι, η ψήφος έχει χαλαρώσει, εκφυλλιζόμενη σε μια απλή ένδειξη προτίμησης γιουροβιζιονικής αξίας και φύσης, όπου δεν κρίνονται πια πολιτικές προτάσεις, αλλά ενδυμασίες, εκφορά λόγου, τρόποι συμπεριφοράς.
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Vs ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ: 1 ΗΜ./2 ΤΕΛ.
Εξελικτικά μιλώντας, η 15ετία που έχει μεσολαβήσει από την έλευση και τη μαζικοποίηση της χρήσης των ΜΚΔ αποτελεί ελάχιστο βιολογικά χρόνο για να προλάβουμε ως ανθρωπότητα να μεταβολίσουμε τον καταιγιστική ισχύ της εικόνας, με την οποία βομβαρδιζόμαστε πλέον νυχθημερόν από τα ΜΚΔ. Τα αισθητήρια όργανά μας, οφθαλμοί, αυτιά, γευστικοί κάλυκες, ακόμα και οι απτικοί υποδοχείς των δακτύλων μας δέχονται έναν ορυμαγδό πληροφοριών και ερεθισμάτων, τα οποία μέχρι πριν λίγες δεκαετίες ως οργανισμοί θα προσλαμβάναμε (και άρα ήμασταν έτοιμοι να υποδεχτούμε) σε μια ολόκληρη ζωή.
Με λίγα λόγια, βιολογία και μαζί της φυσική εξέλιξη αδυνατούν πλέον να συμβαδίσουν με την ιλιγγιώδη τεχνολογική εξέλιξη, με αποτέλεσμα να αποσυντονιζόμαστε ως είδος. 15 χρόνια από πλευράς γενετικής εξέλιξης είναι μια στιγμή, τεχνολογικά όμως, είναι το χρονικό διάστημα που ως ανθρωπότητα πήγαμε από το γραμματόσημο στο e-mail, από το κουτσομπολιό στο σταθερό στο φρενοκομείο των σόσιαλ, αλλά και από το ωράριο στο (φορτωμένο με φακέλους) γραφείο στην ευέλικτη, εξ αποστάσεως εργασία από το σπίτι.
Αυτές οι θεμελιώδεις αλλαγές απαιτούν εύλογο διάστημα προσαρμογής για να μπορέσουν να μεταβολιστούν και να γίνουν πλήρως αντιληπτές οι δυνατότητες που προσφέρονται, αλλά και κίνδυνοι που ελλοχεύουν. Ο «σεισμός» των ΜΚΔ είναι λογικό να ακολουθείται από μετασεισμικές δονήσεις, και το τσουνάμι τους κινδυνεύει να πνίξει τη Δημοκρατία.
Συμπερασματικά, το νέο κεφάλαιο της τεχνητής νοημοσύνης αναμένεται να θολώσει έτι περαιτέρω το ήδη νεφελώδες παγκόσμιο πολιτικό τοπίο, με αυτόβουλους παγκόσμιους σωτήρες τύπου Ίλον- Superman!- Μασκ να καραδοκούν να μεγιστοποιήσουν επιρροή και κέρδη, με μόνο τους όριο τη μωρο-φιλοδοξία τους.
S.O.S.!
Θα αποτελούσε μέγιστη παράλειψη εύλογο μερίδιο ευθυνών για αυτή την κρίση αξιών που περνά η Δημοκρατία ως πολίτευμα να μην αποδοθεί στην αλαζονεία της παγκόσμιας πολιτικής ελίτ και των τζακιών, την αποξένωσή της από την καθημερινότητα και την αφ’ υψηλού αντιμετώπιση των προβλημάτων της κοινωνίας, οι οποίες συνέβαλαν τα μάλα σε αυτό το στραβοπάτημα της προόδου και την πιθανή οπισθοδρόμηση της ανθρωπότητας σε καιρούς σκοτεινούς.
Σε παγκόσμιο επίπεδο και από πλευράς σημειολογίας, ο συνδυασμός του νέου υπ. Άμυνας των ΗΠΑ, με σταυροφορικά τατού ολούθε κατάσαρκα, με την έξαρση του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού από Ατλαντικό εως Ινδικό ωκεανό, μόνο ευοίωνος δεν μπορεί να θεωρείται για την παγκόσμια σταθερότητα. Προσθέστε και τον αναβαθμισμένο διεθνή ρόλο του ψυχοπαθή βορειοκορεάτη ηγέτη με τη βλοσυρή ρωσική αρκούδα με προσωπείο αλεπούς και θα καταλήξετε σε ένα εφιαλτικό σενάριο που ούτε ένας υπερβατικός και ευφάνταστος σκηνοθέτης σαν το Στάνλεϋ Κιούμπρικ δεν θα μπορούσε να φανταστεί σαν σίκουελ του Dr Strangelove: δεν μπορεί, μας τρολάρει το σύμπαν!
Dr Strangelove
