Η Αριστεία ως Κοινωνική Απαίτηση

Του Ηλία Ηλιάδη

Η συζήτηση για την αριστεία επανέρχεται διαρκώς στο δημόσιο λόγο. Αξιοκρατία, θεσμική αποτελεσματικότητα, επαγγελματισμός, ποιοτική δημόσια διοίκηση — έννοιες ορθές και απαραίτητες, αλλά όχι επαρκείς. Η αριστεία δεν είναι αυτονόητη. Είναι πολιτική επιλογή. Και ταυτόχρονα, αδιάψευστος δείκτης θεσμικής ωριμότητας.

Η αριστεία δεν είναι απλώς διοικητικό καθήκον· είναι πολιτική ευθύνη. Και εδώ αναδεικνύεται η σημασία του κοινωνικού φιλελευθερισμού. Όχι εκείνου που εκφυλίστηκε σε δόγμα απορρύθμισης και άκριτης λατρείας του νόμου της αγοράς· αλλά του ώριμου πολιτικού φιλελευθερισμού, που θέτει στο επίκεντρο την ατομική ελευθερία εντός ενός πλαισίου θεσμικής ισότητας.

Που αντιλαμβάνεται το κράτος όχι ως απειλή, αλλά ως εγγυητή της δικαιοσύνης, της διαφάνειας και της λειτουργικότητας. Που δεν αντιστρατεύεται την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά την ενθαρρύνει ως μοχλό ανάπτυξης μέσα σε ένα πλαίσιο κανόνων και εγγυήσεων.

Διότι φιλελεύθερος είναι εξ ορισμού ο φίλος της ελευθερίας· στην ουσία, εκείνος που πιστεύει στη δύναμη των θεσμών να προστατεύουν τον πολίτη από την αυθαιρεσία, την αναξιοκρατία και την ανισότητα — όχι εκείνος που προκρίνει την αυτορρύθμιση των αγορών ως πανάκεια. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η αριστεία δεν είναι προνόμιο· είναι προϋπόθεση για δημοκρατική ισότητα.

Η επιλογή των προσώπων σε θέσεις ευθύνης, η οργάνωση της δημόσιας διοίκησης, η λειτουργία της Παιδείας, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των δημόσιων πολιτικών: όλα κρίνονται, τελικά, από το κατά πόσο διαμορφώνουν ένα περιβάλλον που επιβραβεύει την προσπάθεια, την ικανότητα, την αφοσίωση στο καθήκον. Από το αν παράγουν αποτέλεσμα με συνέπεια, με ακεραιότητα, με ήθος, με σεβασμό στην αξία των πολιτών.

Ο κοινωνικός φιλελευθερισμός προσφέρει το σταθερό πολιτικό υπόβαθρο για να ριζώσει η αριστεία. Όχι ως αξιολόγηση επί χάρτου ή ως εργαλείο εντυπώσεων, αλλά ως καθημερινή πράξη θεσμικής υπευθυνότητας. Από το κράτος προς τον πολίτη — και, εξίσου, από τον πολίτη προς το κράτος.

Η εμπιστοσύνη χτίζεται αργά και σταδιακά με πράξεις, με συνέπεια, με κανόνες που ισχύουν για όλους και με επιβράβευση όσων πραγματικά αξίζουν. Αυτή είναι η ουσία της δημοκρατίας που αξίζουμε — και αυτή είναι η βαθύτερη μορφή αριστείας που έχει ανάγκη κάθε χώρα.

Πηγή